Pazar, Mayıs 11, 2008

Mehmed Zahid ( Kevseri ) HAYATI KS HZ


Çerkes din bilgini, eğitimci, toplum adamı ve yazar. Guser adlı bir Adıge ailesindendir. Babasının adı Hasan Hilmi’dir. 1880 yılında Düzce'ye bağlı Çalıcuma köyünde doğdu. İlk ve orta öğrenimini Düzce’de yaptıktan sonra İstanbul'a giderek Dâr'ülhadis Medresesi’ne yerleşti ve Fatih dersiâmlarından Eğinli İbrahim Hakkı Efendi ve Alasonyalı Ali Zeynelabidin Efendilerden dini ve arabi ilimler okuyarak icazet ve diploma aldı.
1907 yılında yapılan imtihanı ka­zanarak ders vekili oldu. Dağıstanlı Mustafa Azmi Efendi, Ahıskalı Ahmed Esad Efendi ve Tosyalı İsmail Zühdü Efendi'lerden kurulu bir heyet huzurunda dersiâmlik imtihanını kazandı. Bir süre Fatih Camii’nde müderrislik yaparak 1913'de İstanbul Müderrisliği rütbesine ulaştı. Bu süre içinde Dârüşşafakâ’da da Arapça dersleri veriyordu. Dâr'ülfünun’da (İstanbul Üniversitesi) fıkıh ve fıkıh tarihi (İslam Hukuku ve Hukuk Tarihi) okutmak için açılan imtihanı kazanmış olmasına karşın İttihad ve Terakki hükümeti'nin haksız bir tasarrufuyla buraya ataması yapılmadı ve bu sırada Kastamonu’da açılan yeni bir med­reseyi faaliyete geçirmekle görevlendirildi. Üç yıl sonra istifa ederek İstanbul'a döndü. Dârüşşafaka Medresesi’ne, bir ay kadar sonra da Medresetü’l Mütehassısîn'e müderris olarak atandı. Ders Vekaleti Meclisıne üye seçildi.
1922 yılı sonunda Mısır’a giderek Kahire'deki Câmiü’l ­Ezher'de (Ezher Medresesinde) ders vermek ve eserlerini yazmakla meşgul oldu. 1922'de ve 1928'de Suriye'ye giderek Şam’da bir süre kaldı. Ailesini de getirterek Kahire'ye yerleştikten sonra Mısır Devlet Arşiv'inde bulunan Türkçe belgeleri Arapça’ya çevirerek ve ders vererek geçimini sağladı. Adigece, Türkçe, Arapça ve Farsça’yı iyi biliyordu. 1952 yılında Kahire'de öldü.
Muhammed Zâhid'in Türkiye'de iken yazdığı yirmiden fazla eserinden sadece dört tanesi basılabilmiştir. Bunların biri Farsça, biri Türkçe, ikisi Arapça’dır. Mısır ve Suriye'de bulunduğu yıllarda yazdığı otuzdan fazla eserin ise çoğu basılmıştır. Hadis, fıkıh, fıkıh usulü ve İslam bilginlerinin yaşamını anlatan elliden fazla esere de uzun önsözler, notlar ve açıklamalar yazmıştır. "Mecelletü'l İslâm" gibi dini ve ilmi dergilerde çıkan makalelerinden 106 tanesi Ahmed Hayri adlı bir Mısır'lı yazar tarafından derlenerek ölümünden bir yıl sonra Kahire'de "Mâkalâtü'l-Kevserî" (Kevseri’nin Ma­kaleleri) adıyla yayınlanmıştır. Vehhabiliği reddeden "Es­seyfü's-sakîl" adlı kitabı ile "El-işfâk alâ ahkâmit-talâk", "Hüsnü't tekâdî", İmam-ı Âzam Ebu Hanife'yi savunan "Te'nibü'l hatib" adlı kitapları Mısır'da basılmış olup önemli eserleri arasında sayılmaktadır. Mısır'daki İslam eserleri ko­nusunda Mısır'lı yazar Hasan Kasem tarafından yayınlanan "El mezarâtu'l-İslâmiyye vel âsârü'l -Arabiyye fi Masr vel Ka­hire" (1942) adlı eserde de Muhammed Zahid'in Mısır Çerkes Memlûkları ve onlardan kalan eserlerle ilgili 130 sayfalık bir araştırması bulunmaktadır. (S. 284-414). 1912 yılında İstanbul'da basılmış bulunan "İrgâmü'l -Merid" adlı eseri son yıllarda İhlas Vakfı tarafından yeniden yayınlanmıştır.
_______________________________
Kaynak:
Sefer Ersin Berzeg, Kafkas Diasporasında Edebiyatçılar ve Yazarlar Sözlüğü, Samsun-1995

Hiç yorum yok: